Object
Title: Ocena znajomości czynników ryzyka oraz skuteczności szkoleń stacjonarnych i zdalnych w zakresie prewencji chorób sercowo-naczyniowych w aktywnej zawodowo populacji województwa małopolskiego
Abstract:
Choroby sercowo-naczyniowe (CVD), pomimo wdrożenia w ostatnich latach nowoczesnej diagnostyki i terapii, nadal są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Leczenie choroby wieńcowej zależy od stopnia zaawansowania zmian w naczyniach wieńcowych oraz obrazu klinicznego. W przewlekłych zespołach wieńcowych kluczowe jest identyfikacja czynników ryzyka, zmiana stylu życia oraz wdrożenie farmakoterapii prewencyjnej. Nie ulega wątpliwości, że u podłoża dalszej poprawy wyników leczenia CVD, leży poprawa wiedzy o przyczynach CVD oraz wdrożenie zasad prewencji. Niestety nadal pomimo licznych programów edukacyjnych i promocji badań prewencyjnych większość polskiego społeczeństwa nie zna zasad prewencji CVD, nie potrafi wymienić najważniejszych objawów zawału serca i udaru mózgu oraz nie zna numerów alarmowych. Brak znajomości tych zasad odpowiada za opóźnienie zgłoszenia się do lekarza i przez to zmniejsza się możliwość udzielenia szybkiej pomocy szczególnie w ostrych zespołach wieńcowych. Program badawczy M-CAPRI, który był prowadzony w latach 2012-2020 na terenie województwa Małopolskiego dotyczył kompleksowej interwencji prewencyjnej CVD. Poza interwencją ogólnopopulacyjną (kampanie medialne) dotyczącą całej populacji województwa małopolskiego, swoim zasięgiem objął szczególnie pacjentów wysokiego ryzyka (MWR), młodzież szkolną (MEM) i populację aktywnych zawodow ; o pracowników (MEP). Przedmiotem mojej rozprawy doktorskiej była ocena wyników prowadzonej edukacji w module edukacji pracowników (MEP). Cele badań 1. Ocena znajomości czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz zachowań prozdrowotnych w aktywnej zawodowo populacji województwa małopolskiego. 2. Ocena skuteczności jednorazowego szkolenia z zakresu prewencji chorób sercowonaczyniowych prowadzonego dla aktywnej zawodowo populacji województwa małopolskiego. 3. Analiza znajomości czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz zachowań prozdrowotnych w zależności od płci, wieku, miejsca zamieszkania, wykształcenia, rodzaju wykonywanej pracy w populacji pracowników województwa małopolskiego. 4. Ocena skuteczności szkoleń stacjonarnych i zdalnych prowadzonych w okresie pandemii SARS-COV2 w 2020 roku. 5. Porównanie skuteczności szkoleń prewencyjnych, realizowanych w ramach Programu M-CAPRI, prowadzonych w grupie młodzieży szkolnej (Moduł Edukacji Młodzieży), populacji pracowników (Moduł Edukacji Pracowników) i pacjentów (Moduł Wysokiego Ryzyka). Metodyka badania Badania przeprowadzono w MEP w ramach Programu zdrowotnego w zakresie prewencji i wykrywania schorzeń kardiologicznych w populacji mieszkańców województwa małopolskiego (ang. Małopolska Cardiovascular Preventive Intervention study M-CAPRI), który uzyskał zgodę AOTM i komisji bioetycznej. Do MEP, w ; latach 2017 – 2020, zrekrutowano 64 zakłady pracy (Jednostki Obwodowe) a badania przeprowadzono ostatecznie w 51 zakładach pracy, z którymi podpisano umowy na realizację badań. Szkolenia zostały przeprowadzone przez nauczycieli prewencji (lekarzy), którzy po szkoleniach i zaliczeniu testów sprawdzających wiedzę uzyskali certyfikat nauczyciela prewencji w MEP. Zakłady zakwalifikowane do programu zostały wylosowane z listy rejestracyjnej urzędu województwa małopolskiego z uwzględnieniem parytetu wdrożenia programu we wszystkich subregionach województwa. Do analizy statystycznej włączono ostatecznie 1633 aktywnych zawodowo pracowników, którzy wyrazili świadomą zgodę na badania, uczestniczyli w szkoleniach i wypełnili ankiety wstępną i końcową. Wszystkie szkolenia w latach 2017- 2019 były prowadzone w zakładach pracy stacjonarnie. Natomiast w 2020 roku, z uwagi na pandemię Sars-Cov-19, większość szkoleń przeprowadzono zdalnie. W 2020 roku szkolenia zdalne przeprowadzono dla 341 pracowników natomiast stacjonarnie dla 59 stacjonarnie. Analizę wyników przeprowadzono w oparciu o ankiety sprawdzające znajomość czynnikach ryzyka CVD, objawów klinicznych zawału serca i udaru mózgu, poprawność zachowań w przypadku wystąpienia tych objawów oraz numerów alarmowych. Dzięki uzyskanej zgodzie współbadaczy programu M-CAPRI, przeprowadzono dodatkowo badania porównujące wiedzę i ; wyniki szkoleń prewencyjnych w populacji pracowników (MEP), pacjentów z wysokim ryzykiem CVD (MWR) oraz młodzieży szkolnej (MEM). Wyniki Zgłaszalność na szkolenia w MEP wynosiła ponad 96% natomiast w MWR była na poziomie 86% wśród pacjentów oddziałów kardiologicznych z CAD oraz 90,5% dla pacjentów POZ bez CAD. Do badania zakwalifikowano 1633 pracowników w tym 71,2% stanowiły kobiety. Odsetek kobiet w 2020 roku był nieznacznie niższy (67,3%; p = 0,03). Istotne różnice stwierdzono w miejscu zamieszkania oraz wykształcenia w grupie uczestniczącej w szkoleniach w 2020 roku więcej zamieszkiwało wieś a mniej w miastach oraz więcej było z wykształceniem wyższym 77,5% vs. 65,5%; (p<0,001). Łącznie do badania włączono 41,8% mieszkańców wsi i 52,8% mieszkańców miast, stolic powiatów lub województwa. Proporcje te zmieniły się istotnie w 2020 roku i wynosiły odpowiednio: mieszkańcy wsi (52%) natomiast miast i stolic powiatów lub województwa 48%; (p<0,001). W ankiecie zachorowanie na chorobę wieńcową deklarowało 2,8%, zawał serca - 0,7%, udar mózgu - 0,7%, cukrzycę - 2,3%, nadciśnienie tętnicze - 5,8%, przechorowanie grypy 12,2% a zaszczepienie przeciwko grypie jedynie 7,5. Wyniki badań, przed szkoleniami, wskazują niski stopień identyfikacji czynników ryzyka CVD oraz zachowań prozdrowotnych w tym znajomości objawów zawału serca, udaru mózgu i telefonów alarmowych. Po szkol ; eniach zaobserwowano istotny wzrost poprawnych odpowiedzi niezależnie od płci i wieku, miejsca zamieszkania, wykształcenia, wykonywanej pracy. Poprawie uległa także wiedza dotycząca wytycznych towarzystw naukowych w zakresie zaleceń dietetycznych. W naszym materiale spożycie warzyw i owoców 5-6 razy w tygodniu deklarowało odpowiednio tylko 17% i 19,4%. Jedyną istotną różnicę (p = 0,049) zanotowana w przypadku spożycia owoców (3-4 razy w tygodniu) na korzyść pracowników w roku pandemii (18,7% vs. 22,0%). Wyniki analizy znajomości czynników ryzyka CVD to liczba wymienionych poprawnie czynników ryzyka CVD po szkoleniu stacjonarnym wzrosła jedynie o +2,0 ± 3,0 a po szkoleniu zdalnym aż o +6,4 ± 3,7 (p <0,0001). Po szkoleniach znajomość objawów zawału serca i udaru mózgu istotnie poprawiła się w każdej badanej grupie. Konieczność wezwania karetki pogotowania ratunkowego deklarowało odpowiednio w MEP, MWR i MEM: 94,4%, 92,5% i 78,4%. Ograniczenia Program M-CAPRI nie zakłada powtarzania szkoleń oraz obserwacji odległej (follow-up) i w związku z tym w MEP także nie wykonano badań odległych sprawdzających wiedzę np. po roku i/lub po kilku latach. W module edukacji pracowników (MEP) wystąpiła nadreprezentacja kobiet (ponad 70%). W latach 2017-2019 szkolenia przeprowadzano w zakładach pracy stacjonarnie a w roku pandemii (2020 r.) zdalnie. Pomimo zmiany metodyki prowadz ; enia szkoleń uzyskano znaczący wzrost poprawnych odpowiedzi dla wszystkich analizowanych parametrów, niezależnie od sposobu prowadzenia szkolenia. Należy podkreślić, że efektywność szkoleń zdalnych była wyższa w porównaniu do szkoleń stacjonarnych. Nie można jednak jednoznacznie wskazać, że szkolenia zdalne powinny być zalecane powszechnie. Wymaga to z pewnością dalszych badań oraz sprawdzenia np. czy ankiety sprawdzające wiedzę przed i po szkoleniach były wypełniane samodzielnie. Niewątpliwie, uzyskana istotna poprawa wiedzy bezpośrednio po jednorazowym szkoleniu wskazuje na konieczność utrwalania tej wiedzy i kontynuowanie kompleksowej interwencji prewencyjnej. Wnioski 1. Grupa aktywnych zawodowo pracowników (MEP) charakteryzuje się niską znajomością czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zaleceń dietetycznych, objawów zawału serca i udaru mózgu oraz wysokim odsetkiem błędnego postępowania w przypadku wystąpienia stanów zagrożenia życia. 2. Badana grupa (MEP) charakteryzowała się także niską znajomością czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych występujących w zakładach pracy. Najczęściej wymieniano: stres, wydłużony czas pracy, zanieczyszczenie powietrza oraz pracę zmianową a najrzadziej czynniki fizyczne (hałas, wibracje) i czynniki chemiczne (farby, rozpuszczalniki). 3. Jednorazowe szkolenia prewencyjne są skuteczną metodą edukacji pracowników, ; po których stwierdzono istotną poprawę znajomości czynników ryzyka chorób sercowonaczyniowych, zaleceń dietetycznych, objawów zawału serca i udaru mózgu oraz istotnie wyższy odsetek poprawnej reakcji w stanach zagrożenia życia. W zdecydowanej większości, zarówno przed jak i po szkoleniach, nie stwierdzono istotnych różnic rozpoznawania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, zaleceń dietetycznych, objawów zawału serca i udaru mózgu oraz postępowania w przypadku ich wystąpienia, w zależności od płci, wieku, miejsca zamieszkania oraz rodzaju wykonywanej pracy. Wyższy odsetek poprawnych odpowiedzi stwierdzono u pracowników z wyższym wykształceniem i wykonujących pracę umysłową. 4. Zdalne szkolenia prewencyjne (on-line) są równie skuteczne jak szkolenia stacjonarne, przy czym w trakcie szkoleń zdalnych uzyskano znacznie większą dokładność udzielanych odpowiedzi. 5. Szkolenia prewencyjne w populacji aktywnych zawodowo pracowników (MEP), młodzieży szkolnej (MEM) oraz pacjentów (MWR) województwa małopolskiego są skuteczną metodą poprawy znajomości i zwalczania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz poprawy znajomości i reakcji na objawy zawału serca i udaru mózgu. Zwraca jednak uwagę, pomimo udziału w szkoleniach, nadal stosunkowo niższy odsetek poprawnych odpowiedzi w grupie młodzieży szkolnej (MEM) oraz wysoki odsetek braku znajomości objawów sta ; nów zagrożenia życia oraz numerów alarmowych w grupie pacjentów wysokiego ryzyka (MWR).
Place of publishing:
Level of degree:
Degree discipline:
Degree grantor:
Rada Dyscypliny Nauki medyczne
Promoter:
Date issued:
Identifier:
Call number:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Aug 5, 2024
In our library since:
Jun 4, 2024
Number of object content hits:
6
Number of object content views in PDF format
0
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/5129
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| ZB-140217 | Aug 5, 2024 |
Objects
Similar
Podolec-Szczepara, Natalia Małgorzata
Pęksa, Jan Wojciech
Piskorz, Anna
Waśniowska, Anna
Pacia, Klaudia Krystyna
Topór-Mądry, Roman
