Stomatopatia protetyczna jest jednostką chorobową związaną z obecnością protezy zębowej w jamie ustnej [1-9]. Definiuje się ją jako zespół patologicznych objawów w jamie ustnej wywołanych użytkowaniem głównie akrylowych ruchomych protez zębowych. Zmiany te charakteryzują się różną intensywnością i rozmiarem zaczerwienia na podniebieniu pokrytym przez płytę protezy [12-15]. Powstawaniu tych zmian sprzyja długotrwałe stosowanie akrylowych protez ruchomych, które stwarza idealne środowisko do rozwoju drożdżaków i w konsekwencji może skutkować rozwojem zapalenia jamy ustnej zapalny błony śluzowej leżącej pod ruchomą protezą częściową lub całkowitą (stomatopatią). Stan ten jest często powikłany zakażeniem grzybami. Grzybica jamy ustnej, jest schorzeniem błony śluzowej najczęściej lokalizującym się w okolicach policzków, języka oraz podniebienia. W przypadku stwierdzenia stanu zapalnego lekarz kieruje do badania mikologicznego. W zależności od otrzymanego wyniku, zostaje podjęte leczenia farmakologiczne lub też nie. W Poradni Protetyki przez długi okres czasu były prowadzone obowiązkowe, według jednolitej procedury, wymazy błony śluzowej jamy ustnej u osób, które zgłaszały się do ponownego wykonania uzupełnień protetycznych. Zainteresowały mnie te przypadki, w których w obrębie jamy ustnej nie został stwierdzony klinicznie stan zapalny a wyniki uzyskane z badania mikologicznego wskaz ; ywały na konieczność wdrożenia leczenia farmakologicznego. Przeglądając dostępną literaturę nie spotkałam się z opisem tego rodzaju przypadków, dlatego podjęłam badania mające na celu odpowiedzenie na następujące pytania: 1. Czy istnieje jakikolwiek związek pomiędzy higieną jamy ustnej u osób u których klinicznie nie stwierdzono stanu zapalnego 2. Czy istnieje konieczność podjęcia leczenia farmakologicznego u osób u których nie wykazano klinicznego obrazu stanu zapalnego 3. Czy istnieje związek pomiędzy istniejącymi u pacjentów schorzeniami przewlekłymi a stanem klinicznym jamy ustnej Materiał i metodyka W badaniu retrospektywnym analizowano dane zgromadzone w informatycznym systemie Kamsoft Uniwersyteckiej Kliniki Stomatologicznej (UKS) w okresie od marca 2012 do lutego 2013. Do badań włączono wyniki wszystkich pacjentów użytkujących protezy akrylowe całkowite lub częściowe u których był wykonany wymaz jamy ustnej wg jednolitego protokołu. Wymaz pobierany był każdorazowo przez lekarza posiadającego specjalizację w dziedzinie protetyki stomatologicznej. Pacjentowi udzielano wskazówek co do przygotowania się do wymazu. Wymaz pobierano na czczo, w godzinach porannych, zaraz po zdjęciu protezy górnej z podłoża, z okolicy między drugim a trzecim fałdem podniebiennym. Pacjent zgłaszał się poinstruowany aby rano, przed przyjściem na Oddział Protetyki UKS w dniu badania, nie czyścił u ; zupełnień protetycznych ani śluzówki jamy ustnej. Dodatkowo czynnikiem włączającym do badania był brak widocznych objawów stanu zapalnego na błonie śluzowej jamy ustnej. Z badań wyłączono przypadki osób u których zastosowano protezy pooperacyjne, protezy szkieletowe oraz osoby z kserostomią, palących papierosy, stosujących immunosupresje, zgłaszające zaburzenia hormonalne, lub u których stwierdzono niewystarczającą ilość danych. Dodatkowo z bazy danych pozyskano informacje na temat istniejących chorób przewlekłych, stanu jamy ustnej wg klasyfikacji Newtona, zażywanych leków oraz higieny jamy ustnej oraz protez, do oceny której zastosowano klasyfikację Mombelliego. Dla potrzeb badania wprowadzono modyfikację poprzez dodanie stopnia 4: • Stopień 0 – bardzo dobra higiena – brak płytki protez • Stopień 1 – dobra higiena – ujawnienie płytki protez w wyniku badania sondą • Stopień 2 – satysfakcjonująca higiena – miękka płytka nazębna widoczna gołym okiem, pokrywająca protezę w niewielkim stopniu • Stopień 3 – zła higiena – znaczne ilości kamienia nazębnego i osadu • Stopień 4 – bardzo zła higiena – znaczne ilości kamienia nazębnego oraz osadu oraz fetor ex ore Dane o intensywność wzrostu oznaczano w laboratorium analitycznym jako: Poziom 0 – brak wzrostu (do 10 kolonii) Poziom 1 – wzrost mierny (11-20 kolonii) Poziom 2 – wzrost średni (21 – 50 kolonii) Poziom 3 – wzrost intensywny (5 ; 1-100 kolonii) Poziom 4 – wzrost zlewny (powyżej 100 kolonii) W przypadkach gdy wzrost kolonii osiąga poziom powyżej 21 oznaczano w laboratorium wrażliwość drobnoustrojów na leki przeciwgrzybiczne w celu dobrania odpowiedniej skutecznej terapii przeciwmikotycznej. Pacjentów z przewlekłym zespołem wieńcowym lub przewlekłą niewydolnością serca klasyfikowano wspólnie do grupy określanej jako schorzenia sercowo-naczyniowe. Badanie wykonano za zgodą Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego KBET/103/B/2004 oraz zgodnie z Deklaracją Helsińską. Wszyscy pacjenci wyrazili dobrowolną, pisemną zgodę na udział w badaniu. Pozyskane informacje z systemu informatycznego Kamsoft zostały następnie analizowane w dwóch etapach. • W pierwszym etapie, badania miały odpowiedzieć na pytanie czy istnieje związek pomiędzy stanem higieny jamy ustnej a obecnością zwiększonej ilości kolonii Candida spp. w wymazie z błony śluzowej jamy ustnej • W drugim etapie, badanie miały odpowiedzieć na pytanie czy istnieje związek pomiędzy występowaniem chorób ogólnoustrojowych i bezobjawowo przebiegającą grzybicą jamy ustnej u użytkowników protez akrylowych. Analiza statystyczna Dane zostały zgromadzone dla celów statystycznych w bazach Excel zaprojektowanych specjalnie dla celów badania. Analiza statystyczna została przeprowadzona przy użyciu programu R, wersja 3.5.1. R Core Team (2017) R: A language and envi ; ronment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. URL https://www.R-project.org/.). Za poziom istotności przyjęto wartość p< 0.05. Wyniki W okresie od marca 2012 do lutego 2013 na Oddziale Protetyki Stomatologicznej UKS wykonano 279 badań mikologicznych u pacjentów, użytkowników ruchomych protez akrylowych, zgłaszających się do ponownego wykonania akrylowych uzupełnień protetycznych. Po zastosowaniu wszystkich kryteriów włączenia i wyłączenia wyłoniono grupę 91 przypadków u których nie stwierdzono objawów klinicznych stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej. W analizowanym materiale w 37% przypadkach badanych pacjentów wymagało antymikotycznej farmakoterapii, mimo braku stanu zapalnego błony śluzowej jamy ustnej. W analizowanej grupie nie stwierdzono również przypadków pacjentów z bardzo dobrą jak i bardzo złą higieną jamy ustnej. W 64% przypadków zanotowano higienę satysfakcjonującą, w 24% dobrą a w 15% przypadków złą. Analizując zależności między higieną jamy ustnej a intensywnością wzrostu drobnoustrojów grzybiczych nie stwierdzono jej w przypadkach pacjentów bez oznak stanu zapalnego. (Izabela Gacon, Jolanta E Loster, Aneta Wieczorek: Relationship between oral hygiene and fungal growth in patients: users of an acrylic denture without signs of inflammatory process. Clinical Interventions in Aging 2019:14 1297–1302). Wśród osób któr ; e zostały zakwalifikowane do badania, 58% pacjentów cierpiało na nadciśnienie, 22% osób na schorzenia układu sercowo-naczyniowego, 14% pacjentów na cukrzycę i 6% osób na inne schorzenia. W przypadków osób, które podały iż chorują na choroby przewlekłe stosują na nie systematycznie leki, zauważono, iż mimo obecności w wymazie z błony śluzowej ilości grzybów wskazujących na konieczność leczenia farmakologicznego nie stwierdzono klinicznie stanu zapalny błony śluzowej jamy ustnej. (Izabela Gacon, Aneta Wieczorek: Coexistence of Lack of Clinical Manifestation of Oral Mycosis and Systemic Diseases in Edentulous Patients Using Removable Prosthetic Restorations. International Journal of Environmental Research and Public Health 2020 : Vol. 17, nr 17, bibliogr. 27 poz., abstr.) Wnioski U pacjentów bez klinicznych objawów stany zapalnego jamy ustnej nie stwierdzono związku między higieną a wzrostem mikroorganizmów grzybiczych. Występowanie chorób ogólnoustrojowych u osób bezzębnych stosujących ruchome uzupełnienia protetyczne i następowe stałe stosowanie leków na te schorzenia może skutkować brakiem objawów klinicznych współistniejącego zakażenia grzybiczego błony śluzowej jamy ustnej. U pacjentów bez klinicznych objawów zapalenia jamy ustnej należy rozważyć badanie mikologiczne.
Rada Dyscypliny Nauki medyczne
6 sie 2024
6 sie 2024
6
0
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/5147
Nazwa wydania | Data |
---|---|
UJCM2644daf1a4ab4767a4effe789ec574d4 | 6 sie 2024 |
Gacoń, Izabela
Wasiewicz, Barbara
Urbaniak-Ostrykiewicz, Małgorzata
Maciąg, Joanna
Jarczewska, Dorota Łucja
Łoboda, Magdalena
Jankowska, Katarzyna