Object
Title: Dysfunkcja śródbłonka makro- i mikrokrążenia u młodych pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz osiową spondyloartropatią bez klasycznych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Fenotyp pacjenta i czynniki wpływające na rozwój dysfunkcji śródbłonka
Abstract:
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest autoimmunizacyjną ogólnoustrojową chorobą zajmującą przede wszystkim stawy maziówkowe. Jest to najczęstsza przewlekła artropatia zapalna u ludzi, która prowadzi do niepełnosprawności i przedwczesnej śmierci. Pacjenci z RZS żyją średnio o 7 lat krócej niż populacja ogólna, a najważniejszą przyczyną zgonów w tej grupie są zdarzenia sercowo-naczyniowe. U chorych na RZS ryzyko sercowo-naczyniowe jest o 50% wyższe niż w populacji ogólnej, co stanowi niezależny czynnik ryzyka o istotności porównywalnej z cukrzycą. Dysfunkcja śródbłonka odgrywa kluczową rolę w patogenezie miażdżycy, która może występować już w pierwszych latach trwania RZS. Klasyczne kalkulatory stosowane do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego nie dają wiarygodnych wyników u chorych na RZS. Osiowe spondyloartropatie (axSpA), czyli przede wszystkim zesztywniające zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK) i nieradiograficzna osiowa spondyloartropatia (nr-axSpA) to choroby zapalne atakujące głównie stawy krzyżowo-biodrowe i stawy kręgosłupa. Pacjenci z axSpA również są obciążeni większą współchorobowością sercowo-naczyniową w porównaniu z populacją ogólną, co można wytłumaczyć przyspieszoną miażdżycą tętnic i dysfunkcją śródbłonka stwierdzaną w tej podgrupie pacjentów. Dane dotyczące rozpowszechnienia i czynników ryzyka dysfunkcji śródbłonka w RZS i axSpA są jednak sprzeczne. Nadal nie w ; iadomo, dlaczego istnieją zarówno młodzi pacjenci z trwającym raczej krótko RZS, którzy mogą wykazywać dysfunkcję śródbłonka, jak i starsi pacjenci z wieloletnią chorobą, u których zaburzeń endotelium się nie stwierdza. Klasyczne czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego nie wyjaśniają całkowicie obecności dysfunkcji śródbłonka u chorych na RZS i axSpA, ale w niektórych badaniach nie wykluczano pacjentów z tymi czynnikami - w konsekwencji część dotychczasowych prac mogła wykazać dysfunkcję śródbłonka spowodowaną tradycyjnymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, a nie tylko samą chorobą zapalną. W szczególności pozostaje niewyjaśnione, w jakim stopniu dysfunkcja śródbłonka jest spowodowana specyficznym obciążeniem zapalnym związanym z przewlekłymi artropatiami zapalnymi lub chorobami współistniejącymi, o których wiadomo, że stanowią ryzyko sercowo-naczyniowe. Wątpliwości te wynikają ze sposobu projektowania wcześniejszych badań poświęconych dysfunkcji śródbłonka u pacjentów z zapalnymi chorobami reumatycznymi, które często obejmowały heterogenne grupy pacjentów, w różnym wieku, o różnym czasie trwania choroby oraz nieuwzględniające wpływu leków nieobojętnych dla śródbłonka, takich jak glikokortykosteroidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Cele badania Celem pracy było sprawdzenie czy młodzi chorzy na RZS i axSpA ściśle kontrolowani pod kątem braku klasycznych czynników ryzyka ; sercowo-naczyniowego przy stosunkowo krótkim czasie trwania choroby, skutecznym leczeniu i przeważnie umiarkowanej aktywności choroby będą wykazywać dysfunkcję śródbłonka oraz odpowiedzieć na pytanie, jakie czynniki przyczyniają się do jej ewentualnego wystąpienia, z naciskiem na dane kliniczne, laboratoryjne i terapeutyczne. Metodyka Przeprowadzono badanie kliniczno-kontrolne 129 młodych (18-50 lat) pacjentów z artropatiami zapalnymi (64 z RZS, 65 z axSpA) bez klasycznych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego (czyli bez nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, hiperlipidemii, wywiadu palenia tytoniu, otyłości, dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku przedwczesne miażdżycy) oraz 60 osób zdrowych, dobranych pod względem wieku i płci. Uwzględniono leczenie mające wpływ na śródbłonek (niesteroidowe leki przeciwzapalne i glikokortykosteroidy). Pacjenci z RZS i axSpA byli leczeni zgodnie z międzynarodowymi zaleceniami i rutynowo monitorowani w warunkach ambulatoryjnych. Uzyskano komplet danych klinicznych i laboratoryjnych. Czynność śródbłonka makrokrążenia oceniano w tętnicy ramiennej za pomocą Flow-Mediated Dilation (FMD), podczas gdy funkcję śródbłonka mikronaczyniowego oceniano za pomocą tonometrii tętnic obwodowych (PAT) (PAT, Endo-PAT®, wyrażony jako Reactive Hyperemia Index [RHI]) oraz laserowego pomiaru funkcji śródbłonka mikrokrążenia skóry przy pomocy metody Flow-Mediated S ; kin Fluorescence (FMSF). Do kompleksowej oceny ilościowej odpowiedzi czynnościowej śródbłonka przy pomocy metod FMD, PAT i FMSF wykorzystano wiele parametrów, które zestawiono z danymi klinicznymi. Wyniki Średni (SD) wiek pacjentów wynosił 35 (9) lat, średni czas trwania choroby 6,97 (6,37) lat, a średnia aktywność choroby była umiarkowana lub niska: DAS28-OB 3,53 (1,5), DAS28-CRP 3,3 (3,2), BASDAI 3,5 (2,1), ASDAS 1,98 (0,96). FMD [%], RHI ani wskaźnik HR nie różniły się istotnie u pacjentów z RZS i axSpA w porównaniu z grupą kontrolną osób zdrowych. Pozostałe parametry charakteryzujące FMD, PAT czy FMSF (np. Time to FMD Peak, Shear Stress, Shear Rate, Hypoxia Sensitivity, Power Spectral Density Ratio) również nie uległy zmianie. Jednak u 54 pacjentów z artropatiami zapalnymi (RZS i axSpA), u których stwierdzono dysfunkcję śródbłonka głównych tętnic (FMD < 7%), wykryto wyższy poziom cholesterolu całkowitego (TC), 4,86 (0,79) mmol/l, i wyższe stężenie lipoprotein o małej gęstości (LDL), 2,85 (0,79) mmol/L. Z kolei podgrupa z wyższym białkiem C-reaktywnym (CRP >2 mg/l) miała wyższy FMD [%] niż podgrupa z wartością odcięcia CRP niższą niż 2 mg/l (FMD 9,52 ((4,25) ) vs 7,64 ((4,63)), p=0,03). W przeciwieństwie do FMD ani PAT (parametr RHI) ani FMSF (parametr HR index) nie różnicowały pacjentów z wyższym i niższym poziomem cholesterolu lub CRP. HR index był niższy w podgrupie pac ; jentów z axSpA o mniejszej aktywności choroby (odpowiednio BASDAI 1,74((0,4)) i ASDAS 1,1 ((0,25)), p=0,001). Nie wykryto jednak różnic w parametrach śródbłonka pomiędzy podgrupami axSpA, czyli ZZSK i nr-axSpA. Wnioski Badanie to wykazało, że młodzi pacjenci z RZS i axSpA bez klasycznych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego z przeciętnie umiarkowaną aktywnością choroby w znacznym stopniu zachowali prawidłową funkcję śródbłonka makro- i mikronaczyniowego w porównaniu ze zdrowymi osobami z grupy kontrolnej. Aktywność choroby, czas trwania choroby, sposób leczenia, obecność przeciwciał specyficznych dla RZS czy też podtyp axSpA (ZZSK lub nr-axSpA) nie były związane z funkcją śródbłonka. Jednak w podgrupie pacjentów z wyższym TC i LDL, ale nadal w zakresie wartości niewymagających interwencji farmakologicznej, wykryto dysfunkcję śródbłonka w głównych tętnicach, co sugeruje permisywną rolę subklinicznych zaburzeń lipidowych w rozwoju dysfunkcji śródbłonka. Ponadto w podgrupie pacjentów z podwyższonym CRP i OB wykryto wyższe parametry FMD [%] i Shear Rate (szybkość ścinania), co sugeruje wczesną kompensacyjną odpowiedź śródbłonka na ogólnoustrojowe zapalenie u młodych pacjentów z RZS i axSpA. Żadne z tych zjawisk nie było jednak związane z aktywnością choroby. W podgrupie pacjentów z axSpA dysfunkcję śródbłonka mikrokrążenia wykryto również metodą FMFS i również w tym przypadku n ; ie można było jej powiązać z wyższą aktywnością choroby wyrażoną jako BASDAI lub ASDAS. Podsumowując, wyniki przeprowadzonego badania wskazują, że połączone metody oceny śródbłonka z uwzględnieniem normalizacji na szybkość ścinania i naprężenie ścinające dostarczają szczegółowych informacji na temat heterogennej podatności na rozwój dysfunkcji śródbłonka u młodych pacjentów z zapalnymi chorobami reumatycznymi, to zaś wskazuje na potrzebę bardziej zindywidualizowanej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, najlepiej z uwzględnieniem pomiarów funkcji śródbłonka (ang. endothelium-guided). Ponadto, obecność dysfunkcji śródbłonka głównych tętnic w kontekście podwyższonego TC i LDL u młodych, poza tym nieobciążonych pacjentów z RZS i axSpA, wymaga weryfikacji norm lipidogramu i dostosowania ich do pacjentów z artropatiami zapalnymi, podobnie jak uczyniono to dla pacjentów z cukrzycą.
Place of publishing:
Level of degree:
Degree grantor:
Rada Dyscypliny Nauki medyczne
Promoter:
Date issued:
Identifier:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Jul 16, 2024
In our library since:
Jul 16, 2024
Number of object content hits:
0
Number of object content views in PDF format
0
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/5143
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| UJCM78bbc23ee34747ad8232584150f00c65 | Jul 16, 2024 |
Objects
Similar
Nowakowski, Jarosław
Pęksa, Jan Wojciech
Studziński, Krzysztof
Waśniowska, Anna
Pacia, Klaudia Krystyna
Walczewska, Jolanta
Opalińska, Marta
Klimek, Ewa
