Object
Title: Analiza możliwości wykorzystania całościowej oceny geriatrycznej w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej
Abstract:
Wstęp Zjawisko starzenia się społeczeństw krajów wysoko rozwiniętych i rozwijających się stanowi ogromne wyzwanie gospodarcze, społeczne i medyczne. Pod koniec 2021 roku, gdy liczba ludności w Polsce wynosiła 37,9 mln, prawie 7,2 mln stanowiły osoby w wieku 65 lat i więcej. Jedną z metod stosowanych w opiece nad osobami w starszym wieku jest całościowa ocena geriatryczna (CGA). To powszechnie używane narzędzie we współczesnej praktyce geriatrycznej. CGA definiuje się jako złożony proces diagnostyczno-terapeutyczny, który umożliwia rozpoznanie medycznych, psychospołecznych i funkcjonalnych możliwości oraz ograniczeń pacjenta w wieku starszym. Dzięki przeprowadzeniu CGA można następnie ustalić z pacjentem oraz jego rodziną priorytety leczniczo-rehabilitacyjne seniora. Wiele badań wykazało, że przeprowadzenie CGA może wymiernie wpływać na poprawę stanu ogólnego pacjentów, co przekłada się na poprawę rokowania, polepszenie jakości życia (QoL) pacjentów i utrzymanie ich w jak najlepszej kondycji oraz funkcjonalnej autonomii. Badania wykazały, że jej zastosowanie w ocenie chorych w podeszłym wieku wiąże się ze zmniejszeniem śmiertelności, redukcją liczby hospitalizacji oraz poprawieniem stanu funkcjonalnego. Cel W niniejszej pracy analizowano możliwość wykorzystania elementów CGA u pacjentów powyżej 64 r.ż. w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Celami badania były: (1 ; ) ocena rozpowszechnienia i nasilenia u osób w wieku podeszłym: zaburzeń nastroju i funkcji poznawczych, niedożywienia, ograniczeń funkcjonalnych, ryzyka upadków, bezsenności i zespołu kruchości; (2) ocena QoL u osób w wieku podeszłym; (3) określenie, czy osąd opiekuna seniora na temat stanu funkcjonowania pacjenta geriatrycznego jest prawidłowy; (4) ustalenie, czy istnieją związki pomiędzy wynikami CGA a wybranymi czynnikami społecznymi, demograficznymi i medycznymi; (5) określenie, u których pacjentów geriatrycznych przeprowadzenie elementów CGA byłoby najbardziej celowe. Materiał i metoda Badanie przekrojowe, obserwacyjne, przeprowadzono od kwietnia 2018 r. do kwietnia 2019 r. w 15 losowo wybranych przychodniach POZ, współpracujących z Katedrą Medycyny Rodzinnej UJ CM. Wzięli w nim udział pacjenci w wieku powyżej 64 lat. Wypełniali oni autorski kwestionariusz, dotyczący podstawowych danych na ich temat (m.in. wiek, płeć, stan cywilny) oraz informacji medycznych (m.in. stan zdrowia, palenie papierosów, zakres korzystania z opieki zdrowotnej), zawierający łącznie 20 pytań. Następnie u pacjentów przeprowadzono elementy CGA, w której wykorzystano osiem skal, powszechnie stosowanych w geriatrii: Skalę Oceny Podstawowych Czynności Życia Codziennego (ADL), Skalę Oceny Złożonych Czynności Życia Codziennego (IADL), Krótką Skalę Oceny Stanu Psychicznego (MMSE), Geriatryczną Skalę Oc ; eny Depresji (GDS), Test “Wstań i Idź” (TT), Skrócony Kwestionariusz Oceny Stanu Odżywienia (MNA), Kliniczną Skalę Kruchości (CFS) i Ateńską Skalę Bezsenności (AIS). Ostatnim etapem było określenie poziomu QoL przy pomocy kwestionariusza EQ-5D-5L. Dodatkowo pacjenci wskazywali, czy posiadają opiekunów. Opiekunowie wypełniali autorski formularz, w którym określali, jak w ich opinii funkcjonuje dany pacjent w domenach ocenianych podczas CGA. Ponadto w ankiecie znajdowały się pytania dotyczące relacji opiekunów ze służbą zdrowia. Wyniki W badaniu uczestniczyło 438 pacjentów w wieku pomiędzy 65 a 96 lat (średnio 75,6±7,9 lat); 63% badanych stanowiły kobiety. Do celów analizy, pacjentów biorących udział w badaniu podzielono ze względu na wiek, wyodrębniając następujące podgrupy: 65-74 lata, 75-84 lata, ≥85 lat, w skład których weszło odpowiednio 50%, 31% i 19% badanych. Najczęściej identyfikowane deficyty dotyczyły występowania objawów depresyjnych, zespołu kruchości oraz bezsenności. Podejrzenie łagodnej depresyjności postawiono odpowiednio u 17%, 32% i 40%, a ciężkiej depresyjności u 3%, 8% i 9% badanych w poszczególnych podgrupach wiekowych. Objawy wskazujące na występowanie zespołu kruchości wykryto u odpowiednio 12%, 43% i 72% pacjentów. Bezsenność podejrzewano u odpowiednio 10%, 17% i 24% badanych w poszczególnych podgrupach wiekowych. Płeć męska wiązała się z niższym ryz ; ykiem wystąpienia objawów zaburzeń depresyjnych [OR=0,6 (0,39-0,92); p=0,02] oraz upadków [OR=0,63 (0,41-0,95); p=0,03]. Mieszkańcy miast mieli niższe ryzyko niepełnosprawności związanej z codziennymi czynnościami [OR=0,24 (0,11-0,54); p<0,001] i depresji [OR=0,65 (0,42-0,99); p=0,04]. Pozostawanie w związku partnerskim lub małżeńskim było związane z niższym ryzykiem niesprawności funkcjonalnej [OR=0,38 (0,21-0,68); p<0,001], upadków [OR=0,43 (0,29-0,64); p<0,001] i zespołu kruchości [OR=0,39 (0,26-0,58); p<0,001], depresyjności [OR=0,45 (0,3-0,69); p<0,001] oraz zaburzeń poznawczych [OR=0,42 (0,26-0,68); p<0,001]. W ocenie QoL wykonanej za pomocą narzędzia EQ-5D-5L, najczęściej zgłaszanym przez seniorów problemem był ból i dyskomfort. 21% respondentów nie zadeklarowało żadnych ograniczeń w zakresie pięciu ocenianych obszarów składających się na QoL. Średnia subiektywna ocena QoL związanej ze zdrowiem wskazana przez uczestników badania na wizualnej skali analogowej (VAS) wyniosła 62,36±18,98 punktów, a mediana (Q1-Q3) 60 (50-80) punktów na 100 możliwych. Pacjenci młodsi oraz aktywni fizycznie (p<0,001), a także mieszkający z krewnymi (p=0,01) uzyskali wyższe wyniki w kwestionariuszu EQ-5D-5L VAS. Seniorzy cierpiący na więcej niż trzy choroby przewlekłe mieli niższą QoL niż ich zdrowsi rówieśnicy (p<0,001). Pacjenci o zadeklarowanej niższej QoL badanej narzędziem EQ-5D-5L VAS ; uzyskali gorsze wyniki w skalach służących przesiewowej ocenie nastroju, występowania zespołu kruchości i ryzyka upadków oraz bezsenności. Spośród 438 przebadanych pacjentów geriatrycznych, 258 (59%) posiadało opiekuna. Średni wiek opiekuna wynosił 59,37±0,5 lat, a mediana (Q1-Q3) 76 (69-94) lat. Większość z nich stanowiły kobiety (n=182, 70%). Najczęściej opiekunami pacjentów byli ich partnerki i partnerzy, drugą co do liczności grupę opiekunów stanowiły dzieci osób badanych. Pacjenci korzystający z pomocy opiekunów byli starsi (p=0,001), gorzej wykształceni oraz częściej zamieszkiwali tereny wiejskie (p<0,001) w porównaniu do osób, które nie korzystały z opieki osób drugich. Seniorzy posiadający opiekunów cechowali się wyższymi wynikami w niektórych obszarach CGA, tj. przesiewowej skali oceny zespołu kruchości (CFS, p=0,008) oraz w AIS (p=0,049). Wykazano, że osoby te uzyskiwały niższe wyniki w skalach ADL i IADL (w obu przypadkach p<0,001), co wskazuje na występowanie trudności w codziennym funkcjonowaniu. W zakresie zgodności pomiędzy opinią opiekunów osób starszych, a przesiewową oceną w obszarach wchodzących w skład CGA wykazano, że opiekunowie prawidłowo rozpoznawali deficyty pacjentów w zakresie podstawowych i złożonych czynności życia codziennego. Jednocześnie mieli oni problemy z identyfikacją występowania zaburzeń poznawczych i obniżonego nastroju. Wnioski 1. U p ; acjentów w starszym wieku, będących pod opieką lekarzy rodzinnych, przesiewowe testy geriatryczne ujawniają nieprawidłowości, które mogą zostać przeoczone w codziennej praktyce klinicznej. Najczęstsze z nich to zaburzenia depresyjne, zespół kruchości i bezsenność. Dane te wskazują na zasadność przeprowadzania przez lekarzy POZ diagnostyki powyższych problemów. 2. Liczba problemów geriatrycznych identyfikowanych w ramach CGA rośnie z wiekiem. W najmłodszej badanej grupie wiekowej (65-74 lata) wyniki większości testów były w granicach normy, w związku z tym z punktu widzenia populacyjnego i systemowego, bardziej korzystne jest przeprowadzanie CGA w najstarszej grupie pacjentów. 3. Płeć żeńska wiąże się z wyższym ryzykiem zaburzeń depresyjnych oraz upadków, a mieszkańcy terenów wiejskich mają wyższe ryzyko ograniczeń związanych z codziennymi czynnościami i depresji. Różnice te powinny być brane pod uwagę przez lekarzy rodzinnych, którzy mogą dostosowywać zakres CGA do konkretnych pacjentów. 4. Wraz z wiekiem poziom QoL starszych pacjentów zgłaszających się do POZ ulega obniżeniu, głównie w obszarach dolegliwości bólowych i poruszania się. Gorsza QoL pacjentów wiąże się z deficytami i problemami identyfikowanymi w ramach CGA. Uwzględniając tą zależność, lekarze rodzinni powinni poszerzyć diagnostykę geriatryczną szczególnie wśród pacjentów z obniżoną QoL. 5. Opiekunami pacjent ; ów geriatrycznych w POZ najczęściej są członkowie ich rodzin, często również w starszym wieku. Potrafią oni określić, czy ich podopieczni są niesprawni i niedożywieni, co sprawia, że w tych obszarach pozyskane od nich informacje mogą pełnić funkcję pomocniczą dla profesjonalistów medycznych. Jednakże opiekunowie nie są w stanie poprawnie ocenić zaburzeń depresyjnych i bezsenności, co determinuje konieczność rutynowej diagnostyki w tych obszarach. 6. Z uwagi na występujące u opiekunów osób starszych braki w otrzymywaniu informacji na temat właściwiej opieki oraz chęć jej pozyskiwania od profesjonalistów medycznych, lekarze rodzinni oprócz pracy z samymi pacjentami, powinni przekazywać ich rodzinom niezbędną wiedzę na ten temat.
Place of publishing:
Level of degree:
Degree grantor:
Rada Dyscypliny Nauki medyczne
Promoter:
Tomasik, Tomasz ; Piotrowicz, Karolina
Date issued:
Identifier:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Jun 28, 2024
In our library since:
May 22, 2024
Number of object content hits:
0
Number of object content views in PDF format
0
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/5112
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| UJCMf4e65d6d4395490ab17d920fbebe5dcc | Jun 28, 2024 |
Objects
Similar
Pachołek, Anna
