Szpiczak mnogi, stanowiący 10% nowotworów hematologicznych, w główniej mierze dotyka osób starszych, jednakże w ostatnich latach granica wieku rozpoznawania MM przesuwa się stopniowo w kierunku młodszych pacjentów. Spośród manifestacji szpiczaka dominująca jest niedokrwistość, a w dalszej kolejności zmiany kostne i uszkodzenie nerek. Anemia, będąca wczesnym powikłaniem MM, ma złożoną patogenezę. Do jej przyczyn możemy zaliczyć, m. in. wzmożoną ekspresję szlaku cytokin przyczyniającą się do rozwoju ACD, wypieranie prawidłowych komórek szpiku kostnego przez komórki szpiczaka, zaburzenie prawidłowej gospodarki żelazowej, czy zmniejszone wydzielenie EPO spowodowane niewydolnością nerek. Niedokrwistość koreluje z gorszym rokowaniem w tej grupie pacjentów. W leczeniu anemii stosowane są klasyczne metody leczenia jak: suplementacja żelaza, transfuzje składników krwi (wymagające częstszych hospitalizacji) oraz stosowanie EPO (związane ze zwiększonym ryzykiem zakrzepowo-zatorowym w powiązaniu ze stosowaniem chemioterapii). Aktualnie trwają prace nad nową formą leczenia w postaci rekombinowanych białek fuzyjnych rozpuszczalnego receptora aktiwiny typu II oraz IgG-Fc. Do oceny stopnia i zaawansowania niedokrwistości służą stężenia: HGB, hematokrytu, RBC, MCH, MCHC, MCV, RDW-CV i żelaza. Istnieją jednak nowe biomarkery gospodarki żelazowej takie jak: GDF15, sTfR czy hepcydyna 25, które mog ; ą poprawić diagnostykę i rozpoznanie anemii. Praca doktorska oparta jest na cyklu 3 prac, które wskazują na możliwość zastosowania nowych biomarkerów gospodarki żelazowej: GDF15, sTfR i hepcydyny 25 u chorych ze szpiczakiem mnogim oraz przewlekłą choroba nerek. Badano związek między markerami a zaawansowaniem nowotworu, anemią, uszkodzeniem nerek, śmiertelnością, jak również powiązania markerów pomiędzy sobą. Do badania zakwalifikowano łącznie 73 chorych z MM lub SMM. Od każdego pacjentka pobrano próbki krwi oraz moczu, z których oznaczono biomarkery gospodarki żelazowej (GDF15, sTfR, hepcydynę 25), a także standardowe wskaźniki anemii i niedoboru żelaza, markery zaawansowania MM, uszkodzenia nerek oraz stanu zapalnego. Po okresie średnio 27 miesięcy od rozpoczęcia badania oceniono markery niedokrwistości, i uzupełniono dane dotyczące zgonu (jeśli wystąpił). Spośród badanych markerów stężenie GDF15 w surowicy najlepiej związane jest ze stadium zaawansowania MM (zarówno ze stadium ISS jak i stężeniem FLC w surowicy, LC w moczu, β2-mikroglobuliny w surowicy oraz albuminy w surowicy) oraz odpowiedzią na leczenie, natomiast wartości hepcydyny 25 oznaczane w surowicy są dodatkowo powiązane z rodzajem stosowanego leczenia. Stężenia wszystkich markerów były wyższe u chorych z niedokrwistością, jednakże zależności ze stężeniem HGB wykazały jedynie GDF15 i hepcydyna 25. Zaobserwowano ; powiązanie stężenia GDF15 w surowicy z markerami upośledzenia filtracji kłębuszkowej jak i uszkodzenia cewek nerkowych. Nie wykazano korelacji pomiędzy wszystkimi biomarkerami – najwięcej zależności prezentował GDF15. Wykazano, że stężenie hepcydyny 25 w surowicy może być predyktorem śmiertelności wśród chorych z MM niezależnym od uszkodzenia nerek jak i od stężenia HGB. Biorąc pod uwagę powyższe wyniki wydaje się zasadne oznaczanie markerów gospodarki żelazowej u chorych za szpiczakiem mnogim celem przewidywania rozwoju anemii, a także oceny rokowania pacjentów niezależnie od współistniejących powikłań MM. Dzięki temu możliwe będzie wcześniejsze interweniowanie, wdrażanie profilaktyki oraz farmakoterapii w oparciu o te markery, co może zapobiec rozwojowi takich konsekwencji jak powikłania sercowo-naczyniowe, pogorszenie funkcji poznawczych czy częste hospitalizacje związane z przetaczaniem preparatów krwi, a tym samym podniesie jakość życia chorych. Konieczne jest jednak kontynuowanie badań nad tymi markerami celem wykluczenia wpływu innych czynników oraz precyzyjnej oceny faktycznej możliwości ich zastosowania w grupie pacjentów z MM.
Rada Dyscypliny Nauki medyczne
30 kwi 2024
2 mar 2023
8
0
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/4960
Nazwa wydania | Data |
---|---|
ZB-136330 | 30 kwi 2024 |
Banaszkiewicz, Małgorzata
Glazar, Wojciech
Drożdż, Monika Joanna
Undas, Anetta
Kolarz, Marek