Object
Title: Społeczno-ekonomiczne i zdrowotne determinanty funkcji oddechowych oraz umieralności z powodu chorób układu oddechowego u osób dorosłych
Abstract:
Choroby układu oddechowego stanowią czwartą przyczynę zgonów w Polsce oraz trzecią przyczynę nieobecności w pracy spowodowanej przez problemy zdrowotne, tym samym przyczyniają się do znacznego obciążenia kosztami związanymi z utratą wydajności zawodowej z powodu zwolnienia lekarskiego. Cele: Głównym celem pracy było określenie związków pomiędzy funkcjami oddechowymi oraz umieralnością z powodu chorób układu oddechowego a czynnikami społeczno-ekonomicznymi oraz czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Cele szczegółowe sformułowano w sposób następujący: 1) ocena zależności pomiędzy SES a FVC oraz FEV1; 2) ocena związku pomiędzy zmianą SES w okresie pomiędzy wiekiem dziecięcym i wiekiem dorosłym a FVC oraz FEV1 w wieku dorosłym; 3) ocena związku pomiędzy funkcjami oddechowymi a klasycznymi czynnikami ryzyka chorób układu krążenia i ogólną oceną ryzyka sercowo-naczyniowego, określonego przez funkcję SCORE; 4) ocena zróżnicowania umieralności w Polsce w latach 2010-2014 z powodu chorób układu oddechowego w grupach płci i wieku w 66 podregionach; 5) określenie związku pomiędzy SES podregionów (area-based SES) i jego zmianą w latach 2010-2014 a umieralnością z powodu chorób układu oddechowego. Metody: Wykorzystano dane pochodzące z polskiej części badania HAPIEE oraz z baz Głównego Urzędu Statystycznego. W badaniu HAPIEE, analizowano 4104 mężczyzn i kobiet, dla których uzyskan ; o wiarygodne pomiary FVC oraz FEV1. Dla każdego badanego określono narażenie na czynniki ryzyka ChSN oraz kategorie całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego na podstawie funkcji SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation). Ponadto, na podstawie analizy skupień dla każdego uczestnika badania określano SES w dzieciństwie i wieku dorosłym oraz jego zmianę w okresie pomiędzy wiekiem dziecięcym a wiekiem dorosłym. W badaniu ekologicznym, w którym wykorzystano dane z 66 podregionów Polski wyliczono standaryzowane współczynniki umieralności z powodu ChUO oraz na podstawie charakterystyki danego subregionu oszacowano SES za pomocą metody z-score. Głównymi analizami statystycznymi były analiza kowariancji oraz analiza regresji liniowej. Wyniki: W polskiej części badania HAPIEE, występowanie cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i otyłości było istotnie związane z funkcjami oddechowymi. Zaobserwowano istotne obniżenie się średnich wartościach FEV1 i FVC wraz ze wzrostem ryzyka sercowo-naczyniowego. Nie zaobserwowano natomiast istotnego związku pomiędzy występowaniem hipercholesterolemii a funkcjami oddechowymi. Po uwzględnieniu potencjalnych zmiennych zakłócających zaobserwowano, że SES w wieku dorosłym u obu płci oraz SES w dzieciństwie u kobiet, był istotnie związany z funkcjami oddechowymi wieku dorosłym. Wyższy SES był związany z wyższymi średnimi wartościami FVC oraz FEV1. Istotne zal ; eżności stwierdzono również w przypadku zmiany SES pomiędzy wiekiem dziecięcym a wiekiem dorosłym. Badani z niską pozycją społeczną przez całe życie lub badani, których pozycja społeczna pogorszyła się mieli gorsze wyniki pomiaru funkcji oddechowych. Utrzymanie średniego lub wysokiego statusu społeczno-ekonomicznego jak również wzrost jego poziomu były związane z lepszymi wynikami pomiarów funkcji oddechowych. W badaniu ekologicznym wykazano, że SES oraz wzrost jego poziomu w danym podregionie pomiędzy 2010 a 2014 rokiem związany był z niższą umieralnością z powodu ChUO w obu grupach płci. Wnioski: W analizach na poziomie populacyjnym SES i jego zmiana były istotnie związane z umieralnością z powodu ChUO. Na poziomie jednostki, wyższy SES w wieku dorosłym był związany z lepszym funkcjonowaniem układu oddechowego u mężczyzn i kobiet, natomiast związek pomiędzy SES w dzieciństwie a funkcjami oddechowymi był istotny tylko u kobiet. Ponadto, wysoki SES zarówno w dzieciństwie jaki i w wieku dorosłym oraz wzrost poziomu SES w okresie pomiędzy wiekiem dziecięcym a wiekiem dorosłym wiązał się z lepszym funkcjonowaniem układu oddechowego w wieku dorosłym. Upośledzenie funkcji oddechowych było związane z wyższym ryzykiem sercowo-naczyniowym, co częściowo może być wyjaśnione odwrotnym związkiem pomiędzy funkcjami oddechowymi a otyłością, nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą. umieralnośc ; i z powodu chorób układu oddechowego (ChUO) oraz na podstawie charakterystyki danego subregionu oszacowano SES za pomocą metody z-score. Głównymi analizami statystycznymi były analiza kowariancji oraz analiza regresji liniowej. Wyniki: W polskiej części badania HAPIEE, występowanie cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i otyłości było istotnie związane z funkcjami oddechowymi. Zaobserwowano istotne obniżenie się średnich wartościach FEV 1 i FVC wraz ze wzrostem ryzyka sercowonaczyniowego. Nie zaobserwowano natomiast istotnego związku pomiędzy występowaniem hipercholesterolemii a funkcjami oddechowymi. Po uwzględnieniu potencjalnych zmiennych zakłócających zaobserwowano, że SES w wieku dorosłym u obu płci oraz SES w dzieciństwie u kobiet, był istotnie związany z funkcjami oddechowymi wieku dorosłym. Wyższy SES był związany z wyższymi średnimi wartościami FV C oraz FEV 1. Istotne zależności stwierdzono również w przypadku zmiany SES pomiędzy wiekiem dziecięcym a wiekiem dorosłym. Badani z niską pozycją społeczną przez całe życie lub badani, których pozycja społeczna pogorszyła się mieli gorsze wyniki pomiaru funkcji oddechowych. Utrzymanie średniego lub wysokiego statusu społeczno-ekonomicznego jak również wzrost jego poziomu były związane z lepszymi wynikami pomiarów funkcji oddechowych. W badaniu ekologicznym wykazano, że SES oraz wzrost jego poziomu w danym podregionie pomi ; ędzy 2010 a 2014 rokiem związany był z niższą umieralnością z powodu ChUO w obu grupach płci. Wnioski: W analizach na poziomie populacyjnym SES i jego zmiana były istotnie związane z umieralnością z powodu ChUO. Na poziomie jednostki, wyższy SES w wieku dorosłym był związany z lepszym funkcjonowaniem układu oddechowego u mężczyzn i kobiet, natomiast związek pomiędzy SES w dzieciństwie a funkcjami oddechowymi był istotny tylko u kobiet. Ponadto, wysoki SES zarówno w dzieciństwie jaki i w wieku dorosłym oraz wzrost poziomu SES w okresie pomiędzy wiekiem dziecięcym a wiekiem dorosłym wiązał się z lepszym funkcjonowaniem układu oddechowego w wieku dorosłym. Upośledzenie funkcji oddechowych było związane z wyższym ryzykiem sercowo-naczyniowym, co częściowo może być wyjaśnione odwrotnym związkiem pomiędzy funkcjami oddechowymi a otyłością, nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą.
Place of publishing:
Level of degree:
Degree discipline:
epidemiologia ; pulmonologia ; choroby układu krążenia
Degree grantor:
Rada Dyscypliny Nauki o zdrowiu
Promoter:
Pająk, Andrzej ; Szafraniec, Krystyna
Date issued:
Identifier:
Call number:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Apr 8, 2024
In our library since:
May 23, 2022
Number of object content hits:
9
Number of object content views in PDF format
0
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/4687
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| ZB-132523 | Apr 8, 2024 |
Objects
Similar
Polak, Maciej
Kawalec, Ewa
Janczura, Mirosław
Kiełtyka, Agnieszka
Durlak, Wojciech
