Object
Title: Temperamentalne i poznawczo-afektywne uwarunkowania jakości życia u kobiet z rakiem piersi we wczesnym etapie choroby
Abstract:
Wprowadzenie. Nowotwór gruczołu piersiowego jest w krajach rozwiniętych jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet. Z zachorowaniem i leczeniem onkologicznym wiąże się szereg objawów i okoliczności bardzo uciążliwych dla codziennego funkcjonowania chorych. O ile dość dużo już wiadomo na temat psychospołecznych procesów, kształtujących adaptację do choroby i jakość życia pacjentów onkologicznych w późniejszych fazach choroby, to okres pierwszych tygodni po postawieniu diagnozy, wiążący się z radykalną zmianą dotychczasowego trybu życia, wymagający podjęcia intensywnego wysiłku adaptacyjnego i będący okresem szczególnego narażenia na doświadczanie dystresu, wciąż pozostaje okresem bardzo słabo poznanym. Jednocześnie wydaje się, że procesy psychiczne, zachodzące w tym właśnie czasie, będą miały znaczenie dla procesu adaptacji do choroby i dla dalszego funkcjonowania kobiety w dalszych etapach chorowania. Niniejsza praca podejmuje zatem próbę uchwycenia niektórych zjawisk psychologicznych, mających miejsce we wczesnym etapie choroby, jaką jest rak piersi.Cel badań. Podstawowym celem badania była ocena jakości życia i jej uwarunkowań we wczesnym etapie choroby nowotworowej. Celami szczegółowymi było zbadanie zależności pomiędzy czynnikami temperamentalnymi, poznawczo-afektywnymi i jakością życia, identyfikacja istotnych predyktorów akceptacji i jakości życia, ; a także określenie profilu cech psychologicznych, predysponujących do wysokiej i niskiej jakości życia we wczesnej fazie choroby nowotworowej.Metoda. Badanie nie miało charakteru eksperymentu, było badaniem przekrojowym i nie wiązało się z ingerencją w proces leczenia. Wzięło w nim udział 136 kobiet znajdujących się w okresie do dziewięćdziesiątego dnia po diagnozie raka piersi, i będących jeszcze przed rozpoczęciem jakiejkolwiek leczenia medycznego. Badanie polegało na jednorazowym wypełnieniu przez osobę badaną książeczki testowej, składającej się przygotowanego zestawu kwestionariuszy psychologicznych. Wykorzystano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Osobowy, Kwestionariusz Oceny Jakości Życia – SF-36v2, Termometr Dystresu i Lista Problemów, Kwestionariusz Adaptacji do Choroby Nowotworowej – Mini-MAC, Skala Uczuć Pozytywnych i Negatywnych – SUPIN (PANAS), Kwestionariusz Oceny Sytuacji – KOS, Skala Akceptacji Choroby – AIS, Kwestionariusz Percepcji Choroby – B-IPQ oraz Kwestionariusz Temperamentu Formalna Charakterystyka Zachowania – FCZ-KT. ; Wyniki. Zaproponowany model uwarunkowań jakości życia we wczesnym etapie choroby nowotworowej u kobiet z rakiem piersi wyjaśniał ponad 40% wariancji jakości życia, przy czym szczególnie przydatny okazał się być w tłumaczeniu wariancji psychicznego komponentu jakości życia. Wykazano także, że silniejszymi predyktorami dla akce ; ptacji choroby i jakości życia są czynniki poznawcze niż afektywne. Jednym z ważniejszych predyktorów jakości życia, szczególnie związanej ze zdrowiem psychicznym, okazała się być składowa obrazu własnej choroby, jaką było przekonanie o negatywnym wpływie choroby na funkcjonowanie emocjonalne. W badaniu wykazano pośredni związek pomiędzy temperamentem i jakością życia. Otrzymane wyniki wskazują, że był on predyspozycją, która dopiero po włączeniu szeregu czynników poznawczych i afektywnych, prowadziła do zmian w jakości życia. Czynnikiem, który okazał się szczególnie istotny w przebiegu tych zależności była reaktywność emocjonalna. Uzyskany profil psychologiczny predysponujący do wysokiej jakości życia charakteryzuje się pod względem temperamentalnym umiarkowanie niską wrażliwością sensoryczną, przeciętną żwawością, umiarkowanie niską reaktywnością emocjonalną i umiarkowanie niską wytrzymałością. W profilu tym zaznaczony jest racjonalny obraz choroby ze zrównoważonym korzystaniem ze strategii radzenia sobie oraz przeważa afekt pozytywny nad negatywnym.Wnioski. Kierunki zależności w modelu mediacyjnym okazały się być spójne z założeniami. Czynniki poznawcze okazały się być predyktorami czynników afektywnych, a w konsekwencji jakości życia. Wynik ten upoważnia do wysunięcia postulatu o celowości włączania interwencji psychoterapeutycznych, ukierunkowanych na zmianę oceny poznawcz ; ej choroby nowotworowej. Szczególnie przydatne mogą tutaj być oddziaływania poznawczo-behawioralne. Badanie wykazało bezpośredni wpływ afektu pozytywnego na jakość życia, jednak jego siła okazała się niewielka. Większe znaczenie ma zatem uprawomocnienie negatywnych emocji, a następnie ich modyfikacja poprzez kształtowanie racjonalnego obrazu własnej choroby i uelastycznienie strategii radzenia sobie z chorobą.
Place of publishing:
Level of degree:
Degree discipline:
Degree grantor:
Promoter:
Gierowski, Józef ; Wojtyna, Ewa
Date issued:
Identifier:
Call number:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Aug 14, 2023
In our library since:
Oct 17, 2017
Number of object content hits:
1 136
Number of object content views in PDF format
274
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/4189
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| ZB-126810 | Aug 14, 2023 |
Objects
Similar
Drożdż, Tomasz
Pastuszak-Draxler, Anna
Lickiewicz, Beata
Ryniak, Jolanta
Tyrka, Anna
Kloch-Badełek, Małgorzata
Chmiel, Izabela
Kochman, Małgorzata
