Object
Title: Pozabiologiczne aspekty depresji lekoopornej
Abstract:
Depresja to najczęstsze ze spotykanych wśród populacji zaburzenie stanu psychicznego. Przebieg w wielu przypadkach ma charakter nawracający i przewlekły a jej konsekwencje mają szeroki wymiar i dotykają nie tylko samych pacjentów, ale też ich rodziny. Często w sposób bezwzględny pozbawiają osoby chore możliwości kształcenia i zarobkowania, co prowadzi do inwalidyzacji pacjenta obciążającej w rezultacie całe społeczeństwo. Według raportu WHO z 2001 roku, poświęconego problemom zdrowia psychicznego, depresja w przebiegu choroby afektywnej w 2020 roku będzie wiodącą przyczyną niepełnosprawności na świecie. Ze wszystkich leczonych farmakologicznie osób cierpiących na depresję ok. 30% nie uzyskuje poprawy po zastosowaniu pierwszego leku, a połowa z nich nie reaguje na wprowadzenie kolejnych farmakoterapeutyków. Niezadowalająca skuteczność leczenia przejawia się także w wysokim odsetku 80-85% nawrotowości objawów. W efekcie istnieje grupa pacjentów, u której mimo stosowania wielu leków przeciwdepresyjnych nie uzyskuje się zadawalającej poprawy stanu psychicznego oraz grupa, u których leczenie przynosi skutek, ale po znacznie dłuższym okresie niż oczekiwany. Niemożność uzyskania remisji u tak wielu przewlekle chorujących osób skutkuje szeregiem negatywnych konsekwencji. Są oni częściej hospitalizowani psychiatrycznie, częściej chorują na choroby somatyczne a objawy depresyjne wpływają ; na ich gorszy przebieg, mają niższą średnią długość życia, zaburzone ; relacje rodzinne i społeczne, stają się mniej wydolni zawodowo a w efekcie wcześniej rezygnują z pracy. Odsetek popełnianych samobójstw w tej grupie depresyjnych pacjentów jest znacząco wyższy. Celem pracy było zbadanie związku lekooporności z wybranymi aspektami pozafarmakologicznymi mogącymi mieć wpływ na efektywność leczenia epizodu depresyjnego. Dla realizacji celu badania przeanalizowano głębokość epizodu depresyjnego, poziom lęku występującego w trakcie epizodu oraz poziom lęku będącego cechą struktury osobowości, występowanie cech dwubiegunowości styl opieki rodzicielskiej w rodzinie generacyjnej oraz mechanizmy funkcjonujące w rodzinie prokreacyjnej, cechy temperamentu, poziom doświadczanego stresu w okresie sprzed zachorowania oraz niektóre cechy przebiegu choroby afektywnej pacjenta. W badaniu wykorzystano Inwentarz Depresji Becka (BDI), Kwestionariusz, Skalę Depresji Hamiltona (HDRS), Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI X1, X2), Kwestionariusz zaburzeń nastroju Hirschfelda (MDQ), Skalę Ponownego Przystosowania Społecznego (SRRS), Parental Bonding Instrument (PBI), Kwestionariusz Rodziny (KR) Kwestionariusz Relacji Dwuosobowych (KRD), Kwestionariusz Samooceny (KS), Formalną Charakterystykę Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT) oraz wywiad anamnestyczny. Do badania włączono w sumie 169 o ; sób w tym: 65 pacjentów z rozpoznaniem epizodu depresji lub depresji nawracającej i spełniający kryteria lekooporności wg definicji Helmchena, 54 pacjentów z rozpoznaniem epizodu depresji lub depresji nawracającej, u których uzyskano podczas zastosowanego leczenia przynajmniej 50% redukcję objawów oraz 50 zdrowych osób stanowiących grupę kontrolną. Pomiędzy badanymi grupami nie występowały istotne statystycznie różnice pod względem najważniejszych danych socjodemograficznych. Dlarealizacji celu badania postawiono sześć hipotez badawczych, z których dwie się potwierdziły, dwie potwierdzone zostały częściowo a dwie nie zostały potwierdzone. Wyniki badania poziomu depresji osiągnęły zarówno w Inwentarzu Becka jak i w Skali Hamiltona nasilenie głębokie. W wyniku otrzymanym Inwentarzem Becka nie wykazano związku pomiędzy głębokością zaburzeń depresyjnych a lekoopornością. Pacjenci w obydwóch grupach doświadczali we własnej ocenie podobnego nasilenia objawów depresyjnych, choć wyższą średnią arytmetyczą zanotowano w grupie z niezadowalającą odpowiedzią na leczenie. Wyniki otrzymane w badaniu skalą Hamiltona wykazały różnicę statystyczną pomiędzy grupą pacjentów lekoopornych, u których odnotowano wyższy poziom depresji, a grupą pacjentów nielekoopornych. Świadczy to o głębszym przebiegu zaburzeń depresyjnych w ocenie specjalistów u pacjentów lekoopornych. Różnica w poziomie nasilenia ; lęku między grupami pacjentów depresyjnych była znacząca w zakresie obydwóch podskal Inwentarza STAI. Zarówno poziom lęku jako stanu jak i cechy przekroczył w średnią 60 punktów w grupie pacjentów lekoopornych. W grupie pacjentów nielekoopornych średnia arytmetyczna wraz z ; odchyleniem standardowym nie przekroczyła 60 punktów a różnica z grupą pacjentów lekoopornych była istotna statystycznie zarówno dla lęku jako stanu jak i cechy. Istotnie wyższe wyniki w inwentarzu STAI wiązały się z niesatysfakcjonującą odpowiedzią na leczenie farmakologiczne. W ocenie spektrum dwubiegunowości wykazano różnicę istotną statystycznie pomiędzy grupami pacjentów lekoopornych i nielekoopornych. Więcej osób otrzymało dodatni wynik w Kwestionariusz zaburzeń nastroju w grupie pacjentów nielekoopornych co nie potwierdziło wcześniejszej hipotezy mówiącej o związku lekooporności z nierozpoznanymi cechami dwubiegunowości.W szczegółowej analizie nasilenia stresu w okresie 12 miesięcy poprzedzających depresję znaleziono różnice na granicy istotności statystycznej odpowiadające związkowi lekooporności z nasileniem wydarzeń stresowych. Różnice występowały we wszystkich grupach w zależności od wprowadzonego punktowego podziału na kategorie ryzyka. Grupa pacjentów lekoopornych częściej doświadczała stresu oznacznym i poważnym nasileniu. Grupa pacjentów depresyjnych, ale pozytywnie reagujących na leczenie cz ; ęściej niż pozostałe 2 grupy raportowała poziom stresu o średnim nasileniu. Natomiast w grupie kontrolnej największy odsetek osób raportował stres na poziomie niskim. W wynikach otrzymanych w badaniu relacji z rodzicami kwestionariuszem PBI stwierdzono, iż najczęściej tworzoną relacją z matką we wszystkich grupach był rodzaj więzi opisanej jako „kontrola bez uczucia”. W obydwóch grupach depresyjnych dotyczyła ponad 60% badanych osób natomiast w grupie kontrolnej ponad 40%. W zakresie relacji z ojcem i tworzonej z nim więzi, wyniki były podobne aczkolwiek w grupach depresyjnych relację z ojcem jako „kontrolę bezuczucia” opisało mniej, bo połowa badanych. W zakresie tych parametrów nie stwierdzono by rodzaj tworzonej w dzieciństwie więzi z rodzicami miał wpływ na późniejszą lekooporność w trakcie leczenia depresji. W obszarze różnych aspektów funkcjonowania rodziny i w rodzinie, wyniki otrzymane w prezentowanej pracy doktorskiej świadczą o pewnym dyskomforcie, jaki niesie za sobą funkcjonowanie rodziny z osobą chorą na depresję. Nie ma istotnych różnic w tym czy depresja przebiega przewlekle czy też jest epizodyczna, które wpływałyby na efektywność farmakoterapii. Z otrzymanych różnic statystycznych z grupą kontrolną możemy jedynie przypuszczać, iż częściej dyskomfort dotyczy, wbrew pozorom, grupy pacjentów pozytywnie reagujących na leczenie. Wydaje się, że jest to związane z lep ; szą adaptacją rodzin lekoopornych do stanu dłużej trwającego zaburzenia i uruchamianiu mechanizmów adaptacyjnych. Otrzymane dane po przeprowadzeniu badania temperamentu w obserwowanych grupach wskazują na istnienie specyficznej dla pacjentów, u których leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów struktury poszczególnych cech temperamentu. W grupie lekoopornej 75% badanych znalazło się w populacji cechującej się najwyższą Reaktywnością emocjonalną, najniższą Wytrzymałością, Żwawością i Aktywnością. Ten wzór cech temperamentalnych osoby z tendencją do słabszej odpowiedzi na leczenie wyczerpuje częściowo ; charakterystykę opisywaną jako strukturę zharmonizowaną wskazującą na małe możliwości przetwarzania stymulacji. Lekooporność związana była z większą niż oczekiwano ilością rozwodów. W grupie pacjentów nielekoopornych ta zależność nie występowała. Analizując dotychczasowy przebieg choroby, czas trwania poprzednich epizodów depresyjnych wydaje się być istotnym prognostykiem przebiegu aktualnego zachorowania. Ponad 1/3 badanych w grupie lekoopornej wcześniej także miała przewlekające się epizody. Rzadziej niż grupa nielekooporna nie byli hospitalizowani, mimo, iż średnia ilość hospitalizacji nie różniła się istotnie statystycznie. Częściej mieli myśli samobójcze i próby samobójcze. Wyniki te są spójne z dotychczasowymi doniesieniami. Niniejsza praca jest swoistego ; rodzaju uzupełnieniem dotyczącym poszukiwania predyktorów braku lub słabszej odpowiedzi na leczenie farmakologiczne. Nie skupia się ona na czynnikach stricte biologicznych dotyczących odpowiedzi receptorowej na leki, ale poszukuje wytłumaczenia także w strukturze psychiki pacjenta. Szczególnie zatem ważne staje się zidentyfikowanie już po pierwszym niepowodzeniu farmakoterapeutycznym, czy leczony pacjent nie znajduje się w grupie wymagającej szczególnego nadzoru. Zweryfikowanie postępowania wobec takiego pacjenta i w obszarze farmakologicznym -zmniejszającjego poziom lęku, i w obszarze psychologicznym - oferując odpowiednią pomoc psychologiczną, może w sposób istotny poprawić skuteczność leczenia samych objawów depresji.
Place of publishing:
Level of degree:
Degree discipline:
Degree grantor:
Promoter:
Date issued:
Identifier:
Call number:
Language:
Access rights:
Object collections:
Last modified:
Mar 13, 2023
In our library since:
Jul 12, 2013
Number of object content hits:
30
Number of object content views in PDF format
0
All available object's versions:
http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/3512
Show description in RDF format:
Show description in OAI-PMH format:
| Edition name | Date |
|---|---|
| ZB-118397 | Mar 13, 2023 |
Objects
Similar
Wróbel, Andrzej
Matys, Anna
Zorska, Joanna
Smaga-Maślanka, Irena
