Object

This publication is protected and can be accessed only from certain IPs.
This publication is protected and can be accessed only from certain IPs.

Title: Wpływ stanu odżywienia na sytuację zdrowotną osób starszych przebywających w zakładach leczniczych i opiekuńczych

Abstract:

Wśród istotnych czynników kształtujących sytuację zdrowotną w Polsce i na całym świecie są procesy transformacji demograficznej i epidemiologicznej społeczeństw. Starzenie się społeczeństw stanowi duże wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej, gdyż nierozerwalnie wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na świadczenia medyczne i usługi opiekuńcze. W związku z tym, że u osób starszych występuje często wiele chorób i niepełnosprawności, głównym priorytetem opieki geriatrycznej powinno być podejmowanie działań w kierunku utrzymania niezależności życiowej tej populacji wiekowej. Właściwe i systematyczne monitorowanie stanu odżywienia osób powyżej 65. roku życia, a zwłaszcza tych, hospitalizowanych w placówkach leczniczych czy opiekuńczych, a więc będących w grupie ryzyka nieprawidłowego odżywienia, może znacznie poprawić ich sytuację zdrowotną i wpłynąć na wczesne podjęcie odpowiednich działań prewencyjno-leczniczych.Celem niniejszej pracy jest ocena wpływu stanu odżywienia na sytuację zdrowotną osób starszych przebywających w zakładach leczniczych i opiekuńczych.Badanie przeprowadzane było od końca listopada 2008 roku do początku lipca 2010 roku. Placówki wytypowane do badania obejmowały jeden zakład leczniczy i pięć zakładów opiekuńczych znajdujących się na terenie powiatu bielskiego. Procedura badania została zaakceptowana przez Komisję Bioetyczną Beskidzkiej Izby Lekarskiej w B ; ielsku-Białej. ; Badania obejmowały osoby, które w dniu badania ukończyły 65 lat. Wyjściowo ogólna liczba osób spełniających kryterium wieku wynosiła 308 osób hospitalizowanych na oddziale chorób wewnętrznych i przebywających w zakładach opiekuńczych. Na podstawie wstępnej rozmowy oraz analizy dokumentacji medycznej ustalono czy dana osoba może być uczestnikiem badania. Zastosowano następujące kryteria wyłączenia:• brak zgody ze strony osób badanych na udział we wszystkich etapach badania;• aktywne stadium choroby nowotworowej w trakcie leczenia chemio- i radioterapią;• stan psychiczny uniemożliwiający przeprowadzenie wywiadu i udzielenie świadomej zgody na badanie (zdiagnozowana demencja starcza);• stan fizyczny uniemożliwiający przeprowadzenie badań antropometrycznych (chory leżący, z przeciwwskazaniem do podnoszenia, amputacja obu kończyn dolnych);• czas hospitalizacji w oddziale chorób wewnętrznych dłuższy niż 10 dni.Ostatecznie do badania zakwalifikowano 202 (100%) osoby, w tym 104 (51,50%) osoby hospitalizowane w oddziale szpitalnym oraz 98 (48,50%) osób przebywających w zakładach opiekuńczych. Badanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metody sondażu diagnostycznego, techniki wywiadu kwestionariuszowego. Badanie oparto o kwestionariusz własnej konstrukcji, dotyczący stylu życia, sytuacji socjoekonomicznej, sposobu żywienia, sprawności funkcjonalnej oraz sytuacji zdr ; owotnej oraz o standaryzowane narzędzia badawcze, takie jak: Krótka Ocena Ryzyka Niedożywienia – pełna wersja (MNA-FV®), test oceny ryzyka niedożywienia u osób starszych (SCALES), skrócony test oceniający ryzyko upadków (Tinetti) i Geriatryczna Skala Oceny Depresji (Yesavage’a). U każdego badanego przeprowadzono także pomiary antropometryczne i pobrano krew w celu wykonania wybranych badań biochemicznych.Otrzymane wyniki były kodowane w bazie Excel programu Microsoft Office 2007, a ich analizę statystyczną przeprowadzono z wykorzystaniem programu Statistica PL 9.0. Do opisu struktury badanej populacji wykorzystano liczebności i odsetki osób charakteryzujących się daną cechą. Cechy ilościowe przedstawiono za pomocą średniej arytmetycznej oraz odchylenia standardowego. W ocenie różnic pomiędzy grupami posłużono się testem nieparametrycznym U Manna-Whitneya dla prób niepowiązanych. W celu zbadania siły związku pomiędzy poszczególnymi zmiennymi zastosowano współczynnik korelacji rang Spearmana. Dla zbadania związku między dwoma zbiorami zmiennych spośród 3 grup zmiennych (I – sytuacja społeczna; II – sytuacja zdrowotna i sprawność funkcjonalna; III – stan odżywienia) wykorzystano analizę kanoniczną. W badanej populacji zdecydowaną większość stanowiły kobiety (73,76%). Średnia wieku badanych wynosiła 77,59±7,35 lat (65-100 lat). Uczestnicy badania przebywali w szpitalu średnio 3,16± ; 2,48 dnia (1-8 dni), a w domach opieki średnio 66,17±55,64 miesięcy (0,5-216 miesięcy). Zdecydowana większość badanych cierpiała na dwie lub ; więcej chorób jednocześnie (86,63%). Zdecydowanie najczęstszymi schorzeniami, na które cierpieli uczestnicy badania były choroby układu krążenia (80,20% ogółu badanych), a wśród nich u największego odsetka osób występowało nadciśnienie.Badani pacjenci szpitala i mieszkańcy domów opieki nie różnili się istotnie między sobą odnośnie liczby spożywanych posiłków i średnio spożywali oni 2,92±0,31 posiłków w ciągu dnia. Najczęstszymi posiłkami spożywanymi przez prawie 100% badanych były posiłki główne (śniadanie, obiad, kolacja), natomiast posiłki dodatkowe (II śniadanie i podwieczorek) spożywało jedynie 10% badanych. Ponad połowa z wszystkich badanych (61,88%) deklarowała także dojadanie między posiłkami. Prawie połowa badanych (47,52%) stwierdziła, że w ciągu swojego życia raczej nie jadała posiłków regularnie. Zdecydowana większość badanych (71,78%) potwierdziła spożywanie posiłków domowych.W kwestionariuszu MNA-FV® badani uzyskali średnio 22,23±3,66 pkt. (10-29 pkt.), a miejsce pobytu w chwili badania wpływało istotnie na uzyskane wyniki. Badani przebywający w domach opieki uzyskali w kwestionariuszu MNA-FV® istotnie więcej punktów (22,74±3,69 pkt.) w stosunku do badanych pacjentów szpitala (21,73±3,59 pkt.). Prawie połowa badanych (49,01% ; ) została na podstawie wyników MNA-FV® zaklasyfikowana do grupy zagrożonej niedożywieniem (23,5-17 pkt.), prawie 40% badanych okazało się być dobrze odżywionymi (>23,5 pkt.), a 11,39% badanych zostało zaliczonych do osób niedożywionych (<17 pkt.). Potwierdzono istotną dodatnią korelację pomiędzy uzyskaną w teście MNA-FV® punktacją, a sprawnością funkcjonalną badanych ocenioną na podstawie testu Tinetti, oceną stanu odżywienia dokonaną na podstawie testu SCALES, wartości BMI oraz poziomu albumin w krwi. Wyniki badania własnego wskazują także na ujemną korelację z wynikami testu Yesavage’a oraz z faktem posiadania przez badanych chorób układu oddechowego i krwi.Średnie wartości punktowe uzyskane przez badanych w teście SCALES wynosiły 2,67±1,79 pkt. (0-8 pkt.). Nieco ponad połowa badanych (51,98%) została zaklasyfikowana na podstawie uzyskanej punktacji do grupy będącej w potencjalnym ryzyku niedożywienia, a druga połowa badanych (48,02%) – do dobrze odżywionych. Ocena korelacji tego testu z innymi zmiennymi oceniającymi stan odżywienia potwierdziła istnienie istotnych ujemnych korelacji z wynikami BMI, poziomem albumin we krwi, poziomem cholesterolu całkowitego, wynikami MNA® oraz z TLC.Ocena ryzyka upadków na podstawie skróconego testu Tinetti wykazała, iż w czterech z pięciu czynności wykonanych przez badanych: zmiany pozycji siedzącej na stojącą, unieruchomienia w pozycji sto ; jącej przez 5 sek., przejścia 3 m po powierzchni płaskiej oraz obrotu o 180o, mieszkańcy domów opieki wykazują istotnie mniejszą samodzielność i większe ryzyko upadków w stosunku do badanych pacjentów szpitala. Stwierdzono istotną dodatnią korelację wyników testu Tinetti z wynikami testu MNA®,a także ujemne korelacje z wynikami testów Yesavage’a i SCALES.Średnie wartości testu Yesavage’a dla całej badanej populacji wynosiły 11,73±6,48 pkt. (0-29 pkt.), a wyniki te były zależne od płci badanych. Brak depresji stwierdzono u 45,55% badanych i podobny odsetek osób uzyskał wyniki pozwalające na zaklasyfikowanie ich do ; grupy osób z lekką depresją (43,56%). Ciężką depresję na podstawie testu Yesavage’a stwierdzono u 10,89% badanych.Średnie wartości BMI u badanych wynosiły 27,76±5,34 kg/m2 (15-48 kg/m2). Analizując zakresy BMI, zgodnie z kryteriami zaproponowanymi przez WHO stwierdzono, że jedynie 1/4 badanych posiada BMI w granicach normy, natomiast zdecydowana większość (71,29%) przekracza tą normę w różnym stopniu. Nadwagę stwierdzono u 36,14% badanych, otyłość Io - u 25,74%, otyłość IIo - u 8,42%, a u 2 badanych osób (0,99%) stwierdzono także otyłość IIIo. Miejsce pobytu w chwili badania wpływało istotnie na uzyskane wyniki; pacjenci szpitala mieli istotnie wyższe wartości BMI w stosunku do mieszkańców domów opieki. Stwierdzono istotną korelację posiadania przez badanych wysokich ; wartości BMI z obecnością u nich chorób układu wydzielania wewnętrznego oraz niskich wartości BMI z posiadaniem chorób krwi. Wartości BMI u badanych okazały się także być istotnie dodatnio skorelowane z wartościami testu MNA® i MMC.Poziom albumin i cholesterolu w surowicy krwi oraz całkowitą liczbę limfocytów (TLC) określa się czasami jako tzw. wskaźniki niedożywienia. U zdecydowanej większości osób uczestniczących w badaniu własnym (87,62%) stwierdzono poziom albumin w granicach normy fizjologicznej, a średnie wartości tego wskaźnika kształtowały się na poziomie 4,01±0,51g/dl. Stwierdzono jednak istotne korelacje tego parametru biochemicznego krwi ze zmiennymi oceniającymi sprawność funkcjonalną badanych, stan emocjonalny oraz stan odżywienia. Potwierdzono także ujemną korelację poziomu albumin z faktem posiadania chorób układu pokarmowego. Podwyższone wartości cholesterolu występowały u jedynie 26,42% mężczyzn, ale już wśród badanych kobiet odsetek ten był znacznie wyższy (47,65%). Stwierdzono także istotną dodatnią korelację wartości cholesterolu całkowitego z wartościami albumin we krwi badanych oraz faktem palenia papierosów.Spośród osób uczestniczących w badaniu własnym połowa miała wartości TLC poniżej zalecanej normy, a średnie wartości tego parametru u badanych określono na 2062±653/mm3. Potwierdzono istotną korelację zmiennej TLC z jedną ze zmiennych oceniających sta ; n odżywienia (SCALES) i z wiekiem badanych.Na podstawie badania przeprowadzonego w populacji osób powyżej 65. roku życia, hospitalizowanych w wybranych placówkach leczniczych i opiekuńczych można wyciągnąć następujące wnioski:1. W populacji osób powyżej 65. roku życia znaczącym i częstszym problemem jest nadwaga i otyłość niż niedożywienie.2. Zdecydowana większość populacji osób starszych posiada jednocześnie dwie i więcej chorób, czyli cierpi na tzw. polipatologię, a wśród schorzeń najczęściej występujących w tej populacji są choroby układu krążenia.3. Płeć, miejsce pobytu, liczba i rodzaj chorób, na które cierpią osoby starsze są najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na ich stan odżywienia.Istnieje dodatnia korelacja pomiędzy stanem odżywienia, a chorobowością populacji osób powyżej 65. roku życia i stanem ich funkcjonowania.

Place of publishing:

Kraków

Level of degree:

2 - studia doktoranckie

Degree discipline:

geriatria ; nauki o żywieniu

Degree grantor:

Wydział Nauk o Zdrowiu

Promoter:

Schlegel-Zawadzka, Małgorzata

Date issued:

2012

Identifier:

oai:dl.cm-uj.krakow.pl:3473

Call number:

ZB-117403

Language:

pol

Access rights:

tylko w bibliotece

Object collections:

Last modified:

Mar 13, 2023

In our library since:

Mar 8, 2013

Number of object content hits:

12

Number of object content views in PDF format

0

All available object's versions:

http://dl.cm-uj.krakow.pl:8080/publication/3473

Show description in RDF format:

RDF

Show description in OAI-PMH format:

OAI-PMH

Edition name Date
ZB-117403 Mar 13, 2023
×

Citation

Citation style:

This page uses 'cookies'. More information