Informacje ogólne

9 grudnia 2010 roku w Sali Wystawowej Biblioteki Medycznej UJ CM przy ulicy Medycznej 7 odbyło się uroczyste otwarcie wystawy Spojrzenie w Przeszłość – Zbiory, Ludzie, Wydarzenia, zorganizowanej w celu upamiętnienia dwusetnej rocznicy powołania Biblioteki Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

15 grudnia 1810 roku Rada Wydziału Lekarskiego Akademii Krakowskiej powołała do życia Bibliotekę, której zbiory służyć miały zarówno pracownikom naukowym, jak i studentom Wydziału. Nowo powstała Biblioteka przetrwała tylko kilka lat, jednak jej upadek nie zahamował tendencji do wyodrębnienia księgozbioru medycznego spośród wszystkich zbiorów Wszechnicy. Dynamiczny postęp nauk medycznych
w XIX wieku, w którym i krakowski ośrodek uniwersytecki miał swój udział, oraz następujący równolegle rozwój Wydziału Lekarskiego, zaowocował powstaniem bibliotek poszczególnych Katedr i Klinik Wydziału.

Biblioteka Medyczna (dawniej Biblioteka Główna Akademii Medycznej) roztacza obecnie merytoryczną opiekę nad księgozbiorami jednostek naukowo-dydaktycznych UJ CM. Z biegiem czasu przekazano jej, jako bibliotece centralnej, wiele historycznych zbiorów przechowywanych niegdyś w Klinikach i Zakładach Wydziału Lekarskiego UJ oraz w stowarzyszeniach zrzeszających lekarzy i studentów medycyny. Biblioteka Medyczna przeprowadziła zakrojoną na szeroką skalę retrokonwersję polskich i zagranicznych dziewiętnastowiecznych książek i czasopism, aby udostępnić swój najcenniejszy historyczny księgozbiór jak najszerszemu gronu czytelników.

Kwerenda związana z retrokonwersją umożliwiła wyłowienie interesujących eksponatów, które zaprezentowane zostały na wystawie. Wśród nich znajdują się książki z dedykacjami najwybitniejszych uczonych związanych z krakowskim środowiskiem medycznym wieku XIX, krakowskie czasopisma medyczne z XIX i początków XX wieku oraz wybór literatury XIX-wiecznej obrazującej wkład krakowskich naukowców w rozwój terminologii medycznej. Całość uzupełniona została historią efemerycznej Biblioteki Wydziału Lekarskiego, księgozbiorów medycznych towarzystw związanych z Wszechnicą, Bibliotek Katedr oraz Biblioteki Głównej Akademii Medycznej.

Opis wystawy

Wystawa stanowi opowieść o Bibliotece, ludziach z nią związanych i historycznym księgozbiorze znajdującym się w jej zasobach. Dzieje Biblioteki Głównej oraz wybranych bibliotek katedr i zakładów Wydziału Lekarskiego zaprezentowano na bogato ilustrowanych planszach. Całość rozpoczyna obszerna historia efemerycznej Biblioteki Wydziału Lekarskiego (lata 1810-1817), uzupełniona biogramami Sebastiana Girtlera, pomysłodawcy utworzenia biblioteki, oraz Rafała Czerwiakowskiego, którego zbiory miały stanowić główny jej trzon. Na wystawie zaprezentowano również kopie najważniejszych dokumentów związanych z powołaniem Biblioteki, czyli Protokół z posiedzenia Wydziału Lekarskiego z 15 grudnia 1810 roku oraz sporządzony przez Girtlera Opis czynu tyczącego się założenia Biblioteki Wydziału Lekarskiego
z 20 grudnia 1811 roku.

Na planszach opisane zostały siedziby bibliotek wybranych katedr Wydziału Lekarskiego, w większości funkcjonujących od XIX wieku. Zobrazowano również dzieje Biblioteki Głównej, która na przestrzeni dziejów (od 1950 roku) wielokrotnie zmieniała swą siedzibę, by ostatecznie osiąść w budynku przy ulicy
Medycznej 7. Ciągłe przenosiny bardzo niekorzystnie wpływały na stan zachowania księgozbioru, przechowywanego niejednokrotnie w pomieszczeniach piwnicznych. Dramatyczne losy Biblioteki i jej zbiorów ilustrują zaprezentowane na wystawie artykuły prasowe z lat 60-tych i 80-tych ubiegłego wieku.

Upamiętniono także pracowników Biblioteki z lat 1950-2010 prezentując tableau z ich zdjęciami oraz wybrane publikacje naukowe ich autorstwa.

Gabloty zostały zorganizowane w grupy tematyczne. W pierwszej z nich przedstawiono pokrótce historię księgozbioru medycznego we Wszechnicy oraz dzieje zbiorów organizacji studenckich i towarzystwach naukowych działających na przełomie XIX/XX wieku. Część tych zasobów przechowuje obecnie Biblioteka Medyczna. Na wystawie zaprezentowano wybrane dzieła najwybitniejszych uczonych związanych
z Wydziałem Lekarskim czasów rozbiorów, opatrzone odręcznymi dedykacjami. Pojawiają się tu między innymi nazwiska Józefa Majera, Józefa Dietla, Fryderyka Kazimierza Skobla, Odo Bujwida, Jana Mikulicza-Radeckiego, Walerego Jaworskiego, Ludwika Rydygiera.

W następnej grupie gablot zaprezentowano najcenniejsze czasopisma przechowywane w Bibliotece Medycznej. Kolekcję czasopism budowano przez ostatnie 200 lat, uwzględniając zasoby przejęte z Klinik
i Zakładów Wydziału Lekarskiego UJ oraz towarzystw lekarskich. Jednymi z najstarszych polskich czasopism medycznych zaprezentowanych na wystawie są „Rocznik Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim” oraz „Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego”. Szczególne miejsce w zbiorach Biblioteki zajmują periodyki krakowskie z „Przeglądem Lekarskim” na czele, posiada ona także bogatą kolekcję innych poloników, w tym warszawskich („Medycyna", „Warszawskie Czasopismo Lekarskie”), lwowskich („Lwowski Tygodnik Lekarski", Kronika Izby Lekarskiej Lwowskiej”) oraz czasopism wydanych
w Poznaniu czy w Łodzi.

Ostatnia grupa gablot tematycznych prezentuje publikacje odzwierciedlające wkład środowiska lekarskiego krakowskiego w rozwój i kształtowanie się polskiej terminologii medycznej XIX wieku. Istotne miejsce zajmuje w nich praca Uwagi w przedmiocie zasad słownictwa lekarskiego w ogólności, w szczególności zaś w przedmiocie zasad tworzenia i oceniania wyrazów lekarskich polskich autorstwa Józefa Majera, „ojca mianownictwa lekarskiego”, opublikowana w 1849 r. w „Rocznikach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego”. Zaprezentowano także m.in. pionierski Słownik anatomiczno-fizyologiczny ułożony przez drów Józefa Majera i Fryderyka Skobla profesorów Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim opublikowany w 1838 r. w „Rocznikach Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim” - pierwszy słownik w literaturze medycznej polskiej oraz Słownik terminologii lekarskiej opracowany przez komisję terminologiczną Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego w 1881 roku.

Zdjęcia z otwarcia wystawy

9 grudnia 2010 roku w Sali Wystawowej Biblioteki Medycznej UJ CM przy ulicy Medycznej 7 odbyło się uroczyste otwarcie wystawy Spojrzenie w Przeszłość – Zbiory, Ludzie, Wydarzenia, zorganizowanej w celu upamiętnienia dwusetnej rocznicy powołania Biblioteki Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Opracowanie

Wystawę Spojrzenie w Przeszłość – Zbiory, Ludzie, Wydarzenia opracował zespół pracowników Biblioteki Medycznej UJ CM pod kierunkiem dyrektor Anny Urygi

Zdjęcia z wystawy: Małgorzata Marcjan

Wykonanie strony WWW: Małgorzata Kusowska